Ang Banal na Bulkang Mauna Kea nag-uugnay ng espiritwal na pamana at paggalugad sa mga himalang kosmiko
pinagmulan ng imahe：https://apnews.com/article/hawaii-mauna-kea-volcano-spiritual-astronomy-7ae1c1d446b199f0b6f8709a77220dfe
Matagumpay na Napigilan ang Pagtatayo ng Teleskopyo sa Mauna Kea
MAUNA KEA, Hawaii (AP) — Sa pangkalahatan ang basehan ay nabilog sa success, bagaman tila hindi natin nabanggit ang anumang personal na mga partikular na sitwasyon. Muling nagwagi ang mga tagapagtanggol ng daigdig ng kultura sa gitna ng laban upang maiwasang magtayo ang mga siyentipiko ng mataas na teknolohiya na mga estruktura sa mataas na bundok ng Mauna Kea sa Big Island ng Hawaii, na isa sa mga pinakamataas na lugar sa mundo para sa pagsasagawa ng pag-aaral sa astronomiya.
Nitong Martes, nagbigay ang Kamara ng Suweldo ng Hawaii ng pag-apruba sa pangunahing sukatan na nagpapahintulot sa pagpapagawa ng labindalawang magaspang na lababo at iba pang mga lugar sa mauna na siyentipikong komunidad. Ito ay kamakailan lamang na kinompromiso makaraan ang kawalan ng katapatan sa pagitan ng mga Orion Observatory at maunlarong nahigitan nitong bumuo na ang Pangrelihiyosong lupa ay may mga lugar na napaka-sagrado at banal sa mga makakaabang sila doon.
Ang isyu ng mga teleskopyo sa Mauna Kea ay inagaw ang mga puso at diwa ng mga nangangalaga ng kalikasan, kampamaning-kultura at mga Pilipino na kumakatawan sa mga hangaring ito dahil sa kanilang minana pisikal na kaugalian mula sa mga ninuno sa lalawigan ng mahigit tatlong libong taon na nakaraan na isinasagawa sa mga hardin na trailheads ng mga anteko kahoy at iba pang mahahalagang mga lokasyon ng uri, pati na rin ang pag-unlad ng mga pag-aaral sa Mahabang Tanghalian.
Sinabi ng mga mambabasa mula sa buong mundo na ang pag-apruba sa desisyon ay isang malaking forum para sa pagbalik wasakin ang praybasiyon, kabilang ang propesyonal at kultural na mga kumprehensivong abala sa mga teleskopyo ng lupa. Masaya silang humarap sa mga kararatingang pag-atake mula sa malalakas na interes ng pananaliksik at tapat na mga pwersa ng industriya, pati na rin ang pagkawala ng isang mahalagang libangan ng rekreasyon sa tuktok ng yamang likas ng Hawaii.
Sa kabila ng huling pagkabigo ng mga teleskopyo sa pagtatayo sa Mauna Kea, hindi ito nagpapabawas sa pangmatagalang mga plano. Ang kopya ng mga kahilingan na inilunsad noong 2010 na ipinapahiwatig na ang mga restriction sa pagtatayo ng pundasyon sa mauna ay kailangan ng pagbabago, hangga’t ang Gitnang Pule na base station ay personal na tatanggap ng mga espesyal na pribilehiyo at dispensa, habang ang ibang mga proyekto ng pagsasaliksik ng teleskopyo sa buong mundo ay nananatiling aktibo.
Sa kabuuan, habang ang laban sa paglapastangan sa kultura at kalikasan sa Mauna Kea ay patuloy na umaabot, nagtatagumpay ang pagtatanggol ng mga Pilipino sa kanilang lupain at pinapalakas nila ang kamalayan sa buong mundo tungkol sa diwa ng mga sagradong tuktok ng Mauna Kea.
